Mija 60 lat od obrony krzyża w Nowej Hucie. 27 kwietnia 1960 roku komunistyczne władze podjęły próbę usunięcia krzyża, który stał w miejscu, gdzie miał powstać kościół, przeciwko czemu gwałtowanie zaprotestowali mieszkańcy dzisiejszej dzielnicy Krakowa. W rocznicę tamtych wydarzeń prezes Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek złożył wieniec upamiętniający bohaterskich mieszkańców Nowej Huty.
Wojciech Paduchowski z Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie przypomina, że komunistyczne władze chciały usunąć krzyż, ponieważ zamierzały zamiast kościoła wybudować szkołę.
– Chodziło o tzw. Tysiąclatkę, która miała zostać wybudowana w ramach propagandowego programu tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego. Krzyż chciano usunąć z powodu planowanych uroczystości, związanych prawdopodobnie z Władysławem Gomułką, który miał wmurować kamień węgielny pod nową szkołę. Z powodów politycznych i ideologicznych nie mógł on jednak tej czynności wykonać na tle górującego nad wszystkim wielkiego, drewnianego krzyża.
Wojciech Paduchowski wyjaśnia, że na mocy decyzji komunistycznych władz, rano, 27 kwietnia 1960 roku, robotnicy przystąpili do demontażu krzyża.
– Widziały to pewne kobiety, które od razu zainterweniowały, próbując przekonać robotników, by tego nie robili. Jednak gdy krzyż zaczął się przechylać, siłą odpędziły robotników i przy pomocy kilku mężczyzn postawiły krzyż na nowo. Coraz więcej osób zaczęło pod niego przychodzić – modlono się, śpiewano pieśni kościelne, wieszano obrazki, a nawet pojawił się fragment konstytucji, mówiący o wolności wyznania.
Historyk wyjaśnia, że komunistyczne władze uznały te działania za nielegalny protest i postanowiły spacyfikować obrońców krzyża.
– Doszło do walk z siłami milicyjnymi. Zakończyło się to oczywiście bardzo dużymi represjami w stosunku do uczestników tamtych zajść – ok. 500 osób zatrzymano, ok. 80 skazano na wyrok bezwzględnego więzienia, a ok. 150 ukarano bardzo wysokimi grzywnami. Ponadto doszło do wielu zwolnień w zakładach.
Mimo użytych przez komunistyczne władze środków przemocy, krzyża nie udało się usunąć. Dzięki staraniom metropolity krakowskiego kardynała Karola Wojtyły w 1967 roku w Nowej Hucie rozpoczęła się budowa pierwszej świątyni – kościoła Arka Pana. W miejscu oddalonym od pierwotnego o kilkaset metrów. 27 kwietnia 1991 roku nazwę ulicy Majakowskiego zmieniono na Obrońców Krzyża.
Źródło: IAR
Fot.: Instytut Pamięci Narodowej