„(…) Polacy nie gęsi, iż swój język mają” – pisał już w XVI wieku Mikołaj Rej. Jednak każdy użytkownik języka polskiego wie, że poprawne posługiwanie się nim wymaga dużej wiedzy i sprawności językowej. W rankingach najtrudniejszych języków świata polszczyzna plasuje się w czołówce.
Aby sprostać rozmaitym problemom językowym w Instytucie Filologii Polskiej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie już przed sześciu laty powstała Internetowa Poradnia Językowa. – Mogę wyróżnić dwie płaszczyzny działalności poradni. Z jednej strony oczekuję na pytania kierowane drogą mailową, z drugiej – kilka miesięcy temu utworzyliśmy rubrykę, która publikowana jest na stronie głównej AJD i co tydzień pojawia się tam porada językowa – mówi prof. AJD Małgorzata Dawidziak-Kładoczna, która prowadzi poradnię językową.
Często użytkownicy języka nie zdają sobie sprawy, że forma, którą się posługują, jest niepoprawna. – Dobrym sposobem jest poproszenie kogoś z otoczenia o to, aby zwracał uwagę w momencie, kiedy popełniamy jakiś błąd. Jest to tak zwany moment uświadomionej niekompetencji – mówi się, że jest to moment, kiedy uświadamiamy sobie błąd i wtedy tak naprawdę zaczynamy nad nim pracować – wyjaśnia prof. Dawidziak-Kładoczna.
Jednym z często popełnianych błędów jest używanie niepoprawnej formy słowa „sms”, np. mówiąc: wysłać sms’a, zamiast powiedzieć: wysłać sms. Podobnie częstym błędem jest niepoprawne użycie zaimka „ta”. Kiedy np. chcemy powiedzieć: pożycz mi tę książkę, powinniśmy użyć formy z końcówką -ę, a nie formy „tą”. Choć należy zaznaczyć, że ta ostatnia jest dopuszczalna w tzw. komunikacji potocznej. Problemem, który sprawia trudność użytkownikom języka polskiego, jest również odmiana nazwisk, zwłaszcza nazwisk męskich, o której często zapominamy. – Błędy językowe, nawyki językowe jest bardzo trudno wyeliminować. (…) To jest praca obliczona na wiele tygodni – zaznacza językoznawca z AJD.
Na poprawne posługiwanie się językiem polskim wpływa wiele czynników. Nawyki językowe wynosi się już z domu rodzinnego. Również media kształtują naszą wiedzę językową, jednak zachowanie odpowiednich proporcji pomiędzy rozmową rodzica z dzieckiem a np. oglądaniem przez dziecko telewizji pozwala na uniknięcie zbyt dużego wpływu świata mediów na
rozwój – również językowy – dziecka. Doskonałym sposobem na wzbogacanie zasobu słownictwa, jak i szlifowanie ortografii jest kontakt z tekstem – czy to z literaturą, czy też z publicystyką. Czytanie wpływa również na umiejętność budowania zdań, na stylistykę wypowiedzi.
Język służy nam do komunikowania się z tymi, którzy rozumieją system znaczeniowy, jaki stanowi dany język – w naszym przypadku jest to język polski. Ale oprócz tego, że język pozwala na komunikację, stanowi także wizytówkę człowieka. Dlatego pamiętajmy: jak cię słyszą, tak cię piszą.
K. Kowal