Jak co roku, 12 maja w całej Europie obchodzony jest Dzień Walki z Czerniakiem. Według Narodowego Testu Zdrowia Polaków, w 2022 roku aż 38 procent mieszkańców Polski deklarowało, że nigdy nie kontroluje znamion skórnych. 28 procent ankietowanych twierdzi, że bada się u dermatologa raz na kilka lub kilkanaście lat. Jedynie 7 procent respondentów poddaje się regularnej dermatoskopii, czyli nieinwazyjnemu badaniu zmian na skórze. Niestety, wielu z nas zapomina jak ważna jest profilaktyka. Jeśli chcemy zapobiegać powstawaniu nowotworów, powinniśmy pamiętać o okresowej diagnostyce.
Doktor nauk medycznych, onkolog Barbara Huras wyjaśnia czym są czerniaki oraz tłumaczy, w jaki sposób owe zmiany powstają na skórze:
– Czerniaki to nowotwory złośliwe, rozwijające się z komórek barwnikowych, które są zlokalizowane w naszej skórze. To choroby występujące dość rzadko, odnotowujemy około czterech tysięcy zachorowań rocznie. Niestety, to choroba obarczona dużą śmiertelnością. W ciągu ostatnich dwóch dekad zachorowalność na czerniaka wzrosła, ten nowotwór rozwija się w Polsce dość dynamicznie. To istotny problem, dlatego trzeba mówić o profilaktyce i odpowiednim zachowaniu, a także o możliwościach diagnostycznych.
Czerniak może zaatakować każdego z nas, dlatego wszyscy powinni wiedzieć, jakie czynniki szczególnie narażają na ten niebezpieczny nowotwór skóry:
– Na nasze zdrowie bardzo duży wpływ ma styl życia, w tym ekspozycja na słońce i inne czynniki zewnętrzne. Czerniaki najczęściej rozwijają się na tych partiach ciała, których nie zasłaniamy – mowa tu o twarzy i głowie. Narażone są szczególnie osoby, które pracują na zewnątrz. U osób pracujących poza budynkami, te nowotwory rozwijają się częściej. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem. Surowe warunki pogodowe, głównie promienie słoneczne i przesuszający wiatr – to właśnie czynniki wystawiające skórę na niszczące działanie promieniowania ultrafioletowego.
Nie wszystkie znamiona, które pojawiają się na ciele są groźne. Czerniaki wyróżnia kilka charakterystycznych przymiotów, na które powinniśmy być wyczuleni:
– Czerniaki rozwijają się latami. Mogą nie wzbudzać podejrzeń. Charakterystyczne dla tego nowotworu jest pokrycie zmiany przez strup, który odpada, a rana krwawi. Obszar nieprawidłowości stopniowo się powiększa. Jeśli zaobserwujemy u siebie twarde zgrubienie, które początkowo przybiera odcień skóry, a następnie przeistacza się w niegojący strup, należy udać się do dermatologa lub lekarza rodzinnego. Specjalista tę zmianę oceni. Czerniaki zlokalizowane są najczęściej w miejscach odsłoniętych twarzy – na skroniach, w okolicach oczu, czoła oraz nosa. Rzadko kiedy występują na dłoniach czy tułowiu.
Natychmiastowe zdiagnozowanie czerniaka jest kluczowe, jeśli chcemy uniknąć najgorszego. Po szybkim rozpoznaniu nowotworu i odpowiedniej terapii, pacjent ma dużą szansę na pełną rekonwalescencję. Doktor nauk medycznych Barbara Huras wyjaśnia, jak wygląda diagnostyka czerniaka:
– Przy jasnej cerze, znamiona występują niemal zawsze. Dlatego też warto się obserwować. Utworzono w tym celu różnego rodzaju skale medyczne, np. skalę Glasgow, gdzie zawarto najważniejsze parametry dotyczące badania zmian skórnych. Zalicza się do nich m .in. wielkość, barwę, obwódkę, brzegi oraz stopień zgrubienia. W przypadku szybkiego rozrostu znamienia lub pojawienia się wokół niego czerwonej obwódki, trzeba koniecznie udać się do dermatologa. Lekarz ten ma umiejętność oceny dermatoskopowej. W dobrym oświetleniu i przy użyciu powiększenia, specjalista może orzec, czy znamię wymaga usunięcia. Dzięki wczesnemu wykryciu niezaawansowanego czerniaka i leczeniu chirurgicznemu, pacjenci mogą odzyskać zdrowie.
Zapytaliśmy Częstochowian o to, w jaki sposób chronią cerę przed szkodliwym promieniowaniem UV, które jak wiemy, jest głównym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi czerniaków:
– nie maluję się ani nie używam pudru. Stosuję oleje ze słonecznika lub z czarnuszki. Żadnych kremów z filtrem. Mam podejście ekologiczne, więc używam produktów naturalnych. Kremy są produkowane w laboratoriach, są sztuczne. Nie wierzę im.
– ja używam kremów z filtrem.
– Nie mogę stosować kremów, ponieważ jestem uczulona. Jak mogę to unikam słońca.
Wpływ, jaki mamy na własne zdrowie jest ogromny. Przypominamy o stosowaniu kremów z filtrem, a także o regularnym samobadaniu. Pamiętajmy o profilaktyce nie tylko dziś, ale każdego dnia.
Źródło zdjęcia: Rak skóry/fot. salve.pl
A.O