Co wspólnego ma Uniwersytet im. Jana Długosza z nanotechnologią i hodowlą kryształów? Okazuje się, że bardzo wiele. Częstochowska Uczelnia po raz trzeci jest gospodarzem konferencji naukowej „Kryształy Molekularne”, organizowanej zwykle co 2 lata w najważniejszych ośrodkach akademickich w Polsce. Tegoroczna edycja odbywa się w dniach 5-9 września w podzawierciańskich Kroczycach.
Konferencja zgromadziła kilkudziesięciu naukowców i doktorantów zajmujących się nanotechnologią oraz jej praktycznym zastosowaniem w codziennym życiu. I choć nazwa Konferencji odnosi się do kryształów molekularnych, to jej tematyka obejmuje całe spektrum substancji,wykorzystywanych w nanotechnologii. W szczegóły konferencji wprowadza prof. dr hab. Małgorzata Makowska-Janusik, kierownik Katedry Zjawisk Fotoindukowanych Uniwersytetu Jana Długosza:
Jesteśmy organizatorami 22. konferencji „Kryształy Molekularne”, skupiającej naukowców z dziedzin nauk fizycznych, chemicznych i inżynierii materiałowej. Celem konferencji jest wymiana myśli naukowej między naukowcami bardzo utytułowanymi i zaawansowanymi oraz młodymi, którzy dopiero wchodzą w świat nauki. Jest to wymiana myśli naukowej, dotycząca nanotechnologii, tworzenia i badania nowych i bardziej funkcjonalnych materiałów, do wielu zastosowań w szerokiej gamie narzędzi i produktów, dotyczących m.in. nanoelektroniki, mikroelektroniki, nanoptyki.
Pierwsza konferencja naukowa „Kryształy Molekularne” odbyła się w 1977 roku we Wrocławiu, kiedy wiedza o tych konstrukcjach molekularnych, które mogły być pobudzane promieniami lasera, dopiero wchodziła do świata nauki. Informacje o nanokryształach przeniknęły wówczas także do literatury science-fiction, co było szczególnie widoczne w „Gwiezdnych Wojnach”, gdzie głównym komponentem do budowy miecza laserowego były właśnie specjalnie wyhodowane kryształy. Narodziny tej dziedziny nauki pamięta prof. dr hab. Bolesław Kozankiewicz z Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk, który uczestniczył w pierwszej wrocławskiej Konferencji w 1977 roku, jeszcze jako magister:
Historia Konferencji zaczęła się w latach ‘70, kiedy był to bardzo gorący temat. Wtedy grupa prof. Krzysztofa Pigonia (Politechnika Wrocławska) skupiała najwięcej osób, które się tym zajmowały i to był najsilniejszy ośrodek. Pamiętam pierwszą konferencję – przy okrągłym stole siedziało 30 osób, z czego 20 było z Politechniki Wrocławskiej, a pozostałe 10 z całej Polski. Sukces tej konferencji skłonił nas do zorganizowania następnej i tak to się zaczęło.
Wcześniej, jeszcze jako Akademia im. Jana Długosza, Uczelnia była gospodarzem Konferencji w 1989 oraz w 2004 roku. Jak podkreśla Dziekan Wydziału Nauk Ścisłych, Przyrodniczych i Technicznych UJD dr hab. inż. Marcin Sosnowski, tego typu konferencje niosą ze sobą szereg korzyści, zwłaszcza dla studentów wciąż poszukujących swojej drogi naukowej:
Na takich konferencjach wymieniamy doświadczenia z naukowcami, reprezentującymi różne ośrodki naukowe. Z takiej wymiany doświadczeń naukowych płyną też wymierne korzyści dla każdego obywatela. Dzisiaj, na sesji inauguracyjnej rozmawialiśmy o nanomateriałach, ale w zastosowaniach medycznych. Każdy z nas może zatem korzystać z tej wiedzy, która tutaj jest rozwijana i przekazywana. Oczywiście na takich konferencjach naukowych bardzo mile widzimy młodych ludzi, którzy poszukują swojego miejsca jako naukowcy i tej dziedziny nauki, jaką chcieliby się w przyszłości zająć.
W wykładzie inaugurującym wydarzenie dr hab. inż. Marcin Nyk z Politechniki Wrocławskiej skupił się na zastosowaniu tej wiedzy w medycynie, szczególnie onkologicznej. Podczas prelekcji powołał się także na film science-fiction z lat ‘60, który jest dobrym przykładem dla zobrazowania tej technologii:
Takie materiały mogą zarówno leczyć jak i diagnozować, m.in. komórki nowotworowe, ale nie tylko są to zastosowania medyczne. Nanomateriały mogą bezkontaktowo mierzyć temperaturę czy ciśnienie, mogą też być wydajnym luminoforem, stosowanym w zabezpieczeniach wartościowych przedmiotów, banknotów czy innych materiałów (nano to 1000 razy mniej niż grubość ludzkiego włosa). Dzisiaj, po 60 latach spełniamy wizję m.in. scenarzysty filmu „Fantastyczna Podróż” (1966), który w tym filmie wyobraził sobie, że będziemy mogli się miniaturyzować, pływać w krwioobiegu ludzkiego organizmu i unieszkodliwiać za pomocą laserów zatory lub komórki nowotworowe. Obecnie potrafimy już miniaturyzować i programować materię w taki sposób, aby po wstrzyknięciu do organizmu i poświeceniu odpowiednim laserem, potrafiła zlokalizować i unieszkodliwić komórki rakowe.
Tematyka zagadnień poruszanych podczas Konferencji obejmuje wszystkie obszary, w których można zastosować nanotechnologię. Naukowcy podejmowali zagadnienia związane z tworzeniem nowych tworzyw hybrydowych z krystalicznych mikrowarstw, pomiaru właściwości akustycznych i elektronowych nanokomponentów oraz wytwarzania półprzewodników. Szczególnie ciekawa jest ta ostatnia grupa materiałów, ponieważ pojawia się często w opracowaniach teoretycznych, dotyczących napędu antygrawitacyjnego. Nie ulega wątpliwości, że polscy naukowcy należą do grona elitarnych badaczy, nie ustępujących pod żadnym względem naukowcom z Korei czy Japonii. Problemem w Polsce są jednak zbyt niskie nakłady finansowe na naukę i technologię oraz brak wielkich, rodzimych firm, mogących dotować naukowców w zamian za komercjalizację nowych technologii. Sytuacja ta powoduje, że mimo wybitnej kadry naukowej, Polska nie może stać się potęgą technologiczną na miarę państw azjatyckich.
Tym nie mniej, takie konferencje naukowe jak „Kryształy Molekularne” motywują naszych naukowców do dalszej pracy i kreatywności w posługiwaniu się często archaicznym sprzętem, by wciąż pozostawać w światowej elicie nauki i techniki. Tegoroczna XXII Konferencja, którą gościł Uniwersytet im. Jana Długosza w Częstochowie, odbywa się pod patronatem medialnym Radia Fiat.