W Polsce Wielkanoc nieodłącznie kojarzy się z tradycją świątecznego śniadania, święcenia i spożywania jajek. Najstarsze pisanki znalezione w Polsce mają ponad tysiąc lat.
Tymczasem pierwszymi zdobionym jajkami bynajmniej nie były pisanki, ale kraszanki, czyli jajka barwione na jeden tylko kolor. Pisanki to jajka, na który nałożono jakiś wzór. – Najstarsze pisanki są pisane woskiem. Nie mówiono, że jajka się maluje, tylko że pisze się woskiem po jajku. Taką technikę nazywamy batikiem – mówi Joanna Kryszka z Działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego. – Najstarsze jajka zdobione batikiem na terenie Polski znaleziono pod Opolem i pochodzą już z X w.
Nie są to jedyne sposoby zdobienia jajek, m.in. na Kurpiach okleja się jajka sitowiem oraz kolorową wełną i włóczkami, a w Łowiczach nakleja się na jajka maleńkie wycinanki. Tak przygotowane jajka, z jednej strony z powodów estetycznych, z drugiej – z powodu poświęcenia w Wielką Sobotę, w kulturze rolniczej nabierały szczególnego znaczenia.
Wierzono, że pisanka ma właściwości zdrowotne, ochronne, np. w okolicy Częstochowy znany był zwyczaj wrzucania skorupek pod sadzonki ziemniaka, uważając, że na krzaku urośnie tyle kartofli, ile w święconce znajdowało się jajek. Skorupy wkładano także pod pierwsze zaorane skiby czy dodawano do pokarmu dla zwierząt.
W Polsce rodzina zasiada w Niedzielę Wielkanocną do uroczystego śniadania, w trakcie którego dzieli się święconką z koszyczka, w tym jajkami.
Krzysztof Rygalik