Dzisiaj, 27 stycznia, obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Częstochowa także pamięta czasy II wojny światowej. Na skutek antysemickiej polityki nazistów częstochowska społeczność żydowska została odosobniona od pozostałej części miasta. 9 kwietnia 1941 roku utworzono “żydowską dzielnice mieszkaniową”. Częstochowskie getto było czwarte co do wielkości w Polsce po Warszawie, Krakowie i Łodzi. Nie zostało ono jednak odgrodzone murem. Na ulicach postawiono posterunki policji żydowskiej.
40 tys. ofiar z Częstochowy zostało bezpośrednio deportowane do obozu w Treblince. Nadal jednak nieznana jest ostateczna liczba pomordowanych.
– Nie można zapomnieć, że Holocaust to była akcja wymierzona do osób obcych rasowych, ale także przeciw samym Niemcom, ale np. chorych umysłowo czy z defektami fizycznymi – mówi Wiesław Paszkowski, badacz dziejów społeczności żydowskiej.
25 czerwca 1943 roku Niemcy rozpoczęli likwidację obozu, osoby zdolne do pracy umieścili w zakładach Pelcery i hucie na Rakowie. 20 lipca 1943 r. na cmentarzu żydowskim hitlerowcy dokonali masowej egzekucji ok. 400 Żydów – wybranych spośród osób osadzonych w wyniku akcji likwidacyjnej w obozach utworzonych przy fabrykach koncernu „Hasag”. 20 października 2009 r. w Częstochowie odsłonięto pomnik pamięci 40 tys. pomordowanych przez hitlerowców Żydów – częstochowian. Monument stanął na terenie dawnego Umschlagplatzu przy ul. Strażackiej w Częstochowie, skąd Niemcy wysyłali Żydów do obozów. Twórcą pomnika w kształcie pękniętego muru, na którym umieszczono tory kolejowe oraz ułożoną z szyn kolejowych Gwiazdę Dawida, jest Samuel Willenberg, więzień Treblinki.
A co o holocauście wiedzą mieszkańcy Częstochowy ?
– Kiedyś byłam w Izraelu i nie wspominam tego wyjazdu dobrze, holocaust kojarzy mi się z cierpieniem, z dymem, ze śmiercią i za zagładą miliona osób – mówi jedna z mieszkanek Częstochowy. – Powinniśmy pamiętać o takiej dacie jak dzisiaj, o Międzynarodowym Dniu Pamięci o Ofiarach Holocaustu. – mówi częstochowianka. – To jest tragedia, żeby to się nie powtarzało w późniejszych latach. – mówi częstochowianin.
W czasie II wojny światowej wielu duchownych częstochowskich pomagało Żydom. Wśród nich byli m.in. ks. Bolesław Wróblewski, ks. Teodor Popczyk, ks. Antoni Marchewka, a także bp Teodor Kubina – pierwszy biskup częstochowski, z którego inspiracji parafie i zakony w Częstochowie pomagały ukrywać i ratować Żydów. W okresie II wojny światowej w Częstochowie udało się uratować 5194 Żydów, w tym 2578 pochodzących z Częstochowy. O tej historycznej tragedii każe pamiętać Kościół katolicki, który w takich dniach apeluje o modlitwę za ofiary, ale i oprawców. Międzynarodowy Dzień Pamięci o ofiarach Holocaustu wprowadziło w 2005 roku ONZ.