W poniedziałek, 1 sierpnia, w Częstochowie odbędą się uroczystości upamiętniające 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Wydarzeniem towarzyszącym obchodów była uroczystość oznaczenia mogiły śp. Romany Zdziarskiej–Rewskiej, tabliczką „grób weterana”. Mogiła znajduje się na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie.
Kim była Romana Zdziarska – Rewska mówi Łukasz Noszczyński, wiceprezes Fundacji Wolności i Rozwoju Społecznego:
– Nasza kwerenda dotycząca życia i działalności pani Romany nadal trwa. Wiemy na pewno, że była żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. Wiemy, że wojnę przeżyła, po wojnie była historykiem sztuki. Prawdopodobnie związana z Uniwersytetem Toruńskim, ale to jest jeszcze do potwierdzenia. Co istotne, wiemy, że została oznaczona najwyższym państwowym orderem czyli Orderem Virtuti Militari. Skoro order wojenny to za działania bojowe. Romana Zdziarska-Rewska pochodziła z Żoliborza, więc najprawdopodobniej była członkiem „Żywiciel”. Zgrupowanie „Żywiciel” i ogólnie Żoliborz walczył do końca Powstania, bo kapitulacja została ogłoszona 30 września. Po ogłoszeniu kapitulacji, po zakończeniu walk na Żoliborzu, członkowie zgrupowania „Żywiciel” próbowali przebijać się w kierunku Starego Miasta. Musieli przejść przez otwarty teren i skończyło się to bardzo tragicznie, ponieważ większość została zwyczajnie wystrzelana przez Niemców. Pani Romana, przy której grobie dzisiaj jesteśmy przeleżała cały dzień udając martwą i w nocy przeczołgała się na bezpieczne pozycje, gdzie resztki Powstania trwały. Za to została odznaczona Virtuti Militari.
Od 2019 roku Instytut Pamięci Narodowej oznacza groby plakietą „Grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski” – mówi dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Andrzej Sznajder:
– To jest symbol przypominający odwiedzającym polskie cmentarze, że wśród pochowanych na tych cmentarzach są znajdują się bohaterowie Polskiej historii. W szczególności bohaterowie XX wieku, którzy zapłacili bardzo wysoką cenę, czasami cenę zdrowia, cenę życia za odzyskanie dla Polski Niepodległości. Takich plakiet na terenie województwa śląskiego zostało zamocowanych kilkadziesiąt. Równocześnie znakujemy groby Powstańców Śląskich podobnym znakiem z napisem „Tobie Polsko”.
Przy okazji upamiętnienia godziny „W” i 78. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, 1 sierpnia o godz. 17 zostanie przeprowadzony wojewódzki trening sprawności syren alarmowych wykorzystywanych w systemie ostrzegania i alarmowania ludności. W ramach testu emitowany będzie dźwięk ciągły trwający trzy minuty – oznaczający odwołanie alarmu.
