Dokładnie 153 lata temu urodziła się najbardziej znana i wyróżniana polska noblistka – Maria Skłodowska-Curie. Do dziś pozostaje ona jedyną kobietą dwukrotnie wyróżnioną Noblem oraz jedynym uczonym, który otrzymał tę nagrodę w dwóch dyscyplinach naukowych.
Maria Skłodowska-Curie była jedną z pierwszych kobiet, które studiowały nauki ścisłe na paryskiej Sorbonie i pierwszą kobietą będącą doktorem fizyki i wykładowczynią na tej prestiżowej uczelni. Pierwszego Nobla otrzymała w 1903 r za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości. Drugiego otrzymała w 1911 r. w dziedzinie chemii za odkrycie polonu i radu i wydzielenie czystego radu. Więcej o zasługach polskiej uczonej mówi Ewa Rosen z warszawskiego Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie:
– Maria uważała, że po odkryciu radu wszelkie badania powinny być prowadzone w instytucie radowym. Chciała, żeby taki instytut powstał w Polsce. Otwarcie nastąpiło w 1932 r. Maria była wtedy po raz ostatni w Polsce. Przywiozła pieniądze na zakup grama radu ze Stanów, pomagała również w organizowaniu. W placówce prowadzone były cały czas badania i rozpoczęło się leczenie nowotworów.
W kontekście historii polskiej noblistki wspomina się także jej męża – Piotra Curie, który wspierał i pomagał jej w badaniach. Jak mówi Małgorzata Sobieszczak-Marciniak, prezes Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie, potrafił on dostrzec powagę tych badań:
– Potrafił dostrzec geniusz, ale też wagę tych pytań i hipotez, które stawiała młoda Maria. Zostawia on wtedy własne badania nad kryształami i przyłącza się do jej prac.
Polka stała się powszechnie znana również dzięki działalności na rzecz ochrony praw człowieka. W czasie I wojny światowej zorganizowała Francuską Wojskową Służbę Radiologiczną. Dzięki swoim zasługom uznawana jest przez niektórych za najbardziej wpływową kobietę w historii.
Niestety badania nad promieniotwórczością, które były prowadzone przez polską uczoną bez pełnej wiedzy, zniszczyły jej zdrowie. Ostatecznie doprowadziło to do jej śmierci. Noblistka zmarła 4 lipca 1934 r. W 1995 r. przeniesiono jej szczątki do paryskiego Panteonu. Była pierwszą osobą nieurodzoną we Francji, która tam spoczęła.
IAR/WB