Czego symbolem jest baranek? Co oznaczają: jajko, chrzan, sól i pieprz? Te pytania zadajemy sobie szczególnie w okresie Świąt wielkanocnych, które przeżywać będziemy już za kilka dni.
Niedziela Palmowa rozpoczęła w Kościele Wielki Tydzień, czas szczególnego oczekiwania na Zmartwychwstanie Chrystusa. W sobotę, przed wieczorną Liturgią, wierni proszą duchownego o błogosławieństwo „święconek” – koszyków wielkanocnych, do których wkłada się określone produkty spożywcze. O ich znaczeniu w wymiarze polskiej tradycji mówi Ewelina Mędrala-Młyńska z Działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego:
– Baranek to symbol Zmartwychwstałego Chrystusa. Dawniej robiono je z masła, cukru lub pieczono z ciasta. Teraz do koszyka wkłada się przeważnie te zrobione z czekolady. Jajko to natomiast symbol radości i odradzającego się życia. Skorupki z poświęconych wcześniej jaj rozsypywano zwierzętom np. aby kury lepiej się niosły lub też rozsypywano w miejscu przyszłego sadzenia np. ziemniaków. Kiedyś pamiętano też, aby do koszyczka włożyć również kawałek ciasta, upieczonego przy dużej ilości jajek. Obok baranka oraz jajek do koszyczka wkładano chleb (symbol chleba powszedniego), wędlinę (wyznacznik luksusu), sól (konserwowała żywność, ocet (na pamiątkę podania Jezusowi gąbki zamoczonej w occie) oraz chrzan (symbolizujący gorycz męki Chrystusa).
Święta Wielkiej Nocy związane są również z tworzeniem pisanek, kraszanek oraz oklejanek:
– Pisanki pisze się woskiem. Za pomocą narzędzia o nazwie „żelazko” rysuje się na jajku różne motywy, najczęściej solarne. Później ozdobione już jajko gotuje się w barwnikach. Po nabraniu koloru ściera się motywy woskowe. W ten sposób otrzymujemy pięknie ozdobione jajko. Kraszanki natomiast się krasi, czyli gotuje w różnych barwnikach. Kiedyś stosowano w tym celu kory niektórych drzew, obierki z buraków i cebuli czy świeże zboże, które farbowało na żółto-zielony kolor. Innym sposobem ozdabiania jajek jest wydzieranie na nich ostrym narzędziem wszelakich wzorów. Można też stworzyć tzw. oklejanki (kiedyś bardziej popularne). Jajka oklejało się najczęściej sitowiem lub wycinankami z kolorowego papieru.
Zmartwychwstanie Pańskie przeżywać będziemy już 4 kwietnia. Dzień później każdego z nas czeka jeszcze jeden wielkanocny symbol – mokry Śmigus Dyngus.
ABK