29 października Kościół częstochowski obchodzi święto poświęcenia bazyliki archikatedralnej. Aktu tego dokonał w 1950 roku bp Teodor Kubina, pierwszy ordynariusz diecezji częstochowskiej.
Rocznica konsekracji bazyliki archikatedralnej ma dla diecezji częstochowskiej wymiar świąteczny, o czym szerzej mówi ks. Mariusz Bakalarz:
29 października obchodzimy w archidiecezji częstochowskiej święto rocznicy poświęcenia naszej bazyliki archikatedralnej Świętej Rodziny. To właśnie 29 października 1950 roku bp Teodor Kubina uroczyście konsekrował jeszcze nieukończony w pełni ale już znaczny kościół katedralny. Katedrę nazywamy „Matką wszystkich kościołów w diecezji” to w katedrze odbywają się najważniejsze wydarzenia i to z katedry biskup w uroczysty sposób naucza, zatem dzień rocznicy poświecenia kościoła katedralnego dla całej diecezji jest świętem, a w samej bazylice archikatedralnej jest to uroczystość, bo dziękujemy Panu Bogu za ten kościół widzialny, materialny, ale dziękujemy przede wszystkim za ten Kościół, który się gromadzi przy katedrze i wokół biskupa.
Historia powstania częstochowskiej archikatedry sięga końca XIX wieku, gdy proboszcz wówczas jedynej częstochowskiej parafii św. Zygmunta, ks. Michał Nowakowski, zdał sprawę bp. Aleksandrowi Bereśniewiczowi (był to rok 1884), że kościół św. Zygmunta jest niewystarczający dla ciągle zwiększającej się ludności Częstochowy. Początkowo planowano rozbudowę kościoła św. Zygmunta, potem jednak zdecydowano się na utworzenie nowej parafii – pierwszej w Polsce i drugiej w Europie – pod wezwaniem Świętej Rodziny, o czym szerzej opowiada ks. dr Andrzej Kuliberda, współautor albumu poświęconego historii parafii archikatedralnej:
Dekret erygujący parafię jest z 22 sierpnia 1917 roku, wprowadzenie w urząd proboszcza nowej parafii nastąpiło w dniu 28 października 1917 roku. Pierwszym proboszczem został ks. Bolesław Wróblewski i od tego momentu zaczęło się życie parafii. Kolejna przełomowa data to 28 października 1925 roku, kiedy powstała diecezja częstochowska na mocy bulli papieża Piusa XI, a kościół Świętej Rodziny został wyznaczony na katedrę częstochowską. I taką rolę pełnił, choć ciągle trwała budowa. Pierwszy biskup częstochowski, Teodor Kubina podejmował różne przedsięwzięcia, by tą budowę prowadzić. No i 29 października 1950 roku nastąpił moment konsekracji katedry, którego dokonał bp Teodor Kubina, zamykając tym samym główny etap budowy katedry. Prawie 100 lat katedra częstochowska była budowana i ten proces ciągle trwa.
Starsi częstochowianie z pewnością pamiętają budowę wież, które nie zostały dokończone z powodu wybuchu II wojny światowej. Dokończono je dopiero w latach ‘90. Nie była to jednak ostatnia inwestycja. Archikatedra częstochowska wciąż jest wykańczana, czego najnowszym dowodem jest nagroda za najlepsze oświetlenie w Polsce, jaką 12 lipca 2021 roku odebrał dzisiejszy proboszcz parafii archikatedralnej, ks. prał. Włodzimierz Kowalik:
Cieszy nas to oświetlenie, zachwycamy się. Wiele bardzo pozytywnych głosów słychać, zarówno z Częstochowy jak i z zewnątrz. Nie spodziewaliśmy się aż pierwszej nagrody i tak ogromnego docenienia nas. Bardzo się cieszymy, że pomysł, projekt, samo wykonanie i to całe dzieło zostało zauważone i docenione.
Historia bazyliki archikatedralnej była bardzo barwna i złożona. Rozpoczęcie budowy uzależnione było od decyzji cara Mikołaja II, a gmach archikatedry zawiera w sobie pamiątki po pomniku cara Aleksandra II, stojącego niegdyś na błoniach jasnogórskich.
Więcej o historii częstochowskiej archikatedry w rozmowie z ks. Andrzejem Kuliberdą.