Jakby wyglądały święta Bożego Narodzenia bez choinki, czy składania sobie życzeń? Z pewnością inaczej niż obecnie. Przystrajanie drzewka świecącymi ozdobami, przygotowania do rodzinnych spotkań oraz wigilijne dzielenie się opłatkiem to niektóre z tradycji praktykowanych przez Polaków od wielu lat.
Choinka w formie którą znamy „przywędrowała” do Polski z Niemiec ponad 100 lat temu. Wcześniej domy strojone były tzw. podłaźniczką, czyli samym czubkiem drzewka przywieszonym do sufitu. Wszystkie ozdoby wykonywano samodzielnie i najczęściej z papieru. Używano też produktów ogólnodostępnych, takich jak: jabłka, orzechy, czy gałązki lnu. Następnie obserwowano, w jaki sposób powieszone dekoracje „zachowują się” na drzewku – czy są zdrowe, czy też podłaźniczka szybko się obsypuje. Uzyskana w taki sposób wiedza miała prognozować, jak życie domowników będzie wyglądało w kolejnym roku. Choć obecnie w polskich domach stawia się ozdobione choinki, zwyczaj ten nie nawiązuje już do pogaństwa. Więcej na ten temat mówi ks. Mariusz Bakalarz, rzecznik archidiecezji częstochowskiej:
– Okres Bożego Narodzenia bogaty jest w różne zwyczaje i tradycje. Niektóre z nich są jeszcze przedchrześcijańskie. Z czasem zaadoptowane zostały przez Kościół, który nadał im inne znaczenie – ukazując Prawdy Wiary. Choinka symbolizuje dziś życie, które trwa.
Pierwsze ozdabiane choinki pojawiły się w polskich szlacheckich i mieszczańskich domach dopiero w XIX wieku. Z czasem chłopi przejęli ten zwyczaj i szybko go rozpowszechnili. Tradycją były wyprawy do lasu po świerki, jednak wycinanie drzew – bez zgody ich właściciela – było surowo zakazane. Wyprawa związana była więc z ryzykiem postrzału.
Obecnie pod choinkami stawiane są prezenty, a także bożonarodzeniowa szopka, gdzie Świętej Rodziny towarzyszą: aniołowie, Trzej Królowie ze Wschodu, pasterze oraz zwierzęta.
Z Bożym Narodzeniem związany jest też zwyczaj dzielenia się opłatkiem, czy też stawiania na wigilijnym stole 12. różnych potraw:
– To również symbol pełni. Dwanaście to nie tylko liczba biblijna (12 apostołów), ale także symbol dwunastu miesięcy. Każda z wigilijnych potraw symbolizuje rok, który mamy już za sobą oraz ten, który jeszcze nas. Bóg jest Panem czasu i wieczności. Prosimy Go więc, aby nigdy nie zabrakło nam pożywienia. Puste miejsce przy wigilijnym stole to symbol otwartości.
Składanie życzeń to natomiast błogosławienie sobie nawzajem. W duchu wiary są to więc nie tylko miłe słowa, ale życzenie Bożej Łaski.
ABK