Co roku mamy styczność z symbolami świąt Wielkiej Nocy. Głównymi są baranek oraz jajka, ale jest również szereg produktów charakterystycznych dla tego okresu. Co oznaczają: jajko, chrzan, sól i pieprz? Takie pytania możemy sobie zadawać w tym szczególnym okresie roku liturgicznego.
Niedziela Palmowa rozpoczęła w Kościele Wielki Tydzień, czas szczególnego oczekiwania na Zmartwychwstanie Chrystusa. W sobotę, przed wieczorną Liturgią, wierni proszą duchownego o błogosławieństwo „święconek” – koszyczków wielkanocnych, do których wkłada się określone produkty spożywcze. O ich znaczeniu w wymiarze polskiej tradycji mówi Agnieszka Ciuk – Koćwin z Działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego:
–Wielka Sobota, dzień bardzo ważny. Właśnie wtedy idziemy do kościoła ze święconką. Kiedyś to ksiądz proboszcz chodził po gospodarstwach i święcił wszystkie potrawy przygotowane na święta. Wierzono, że tylko żywność poświęconą można było spożywać w czasie świąt. Teraz troszkę się pozmieniało. My już w swojej tradycji wiemy, że to my idziemy do kościoła z koszyczkiem wypełnionym produktami, które oczywiście coś symbolizują. W koszyczku nie może zabraknąć baranka, wykonanego z cukru, czasem z masła. Musi być on biały i posiadać czerwoną chorągiewkę ze złotym krzyżem, bo wtedy symbolizuje on Chrystusa Zmartwychwstałego. Chleb, który jest symbolem naszego pożywienia. Kiełbasa, wędlina, która jest symbolem bogactwa, bo kiedyś tylko w święta spożywano produkty mięsne. Oczywiście sól i ocet są to dwa produkty, które konserwują i symbolizują trwałość. Ocet jest też nawiązaniem do męki Chrystusa i tego jak był mu podawany. Chrzan też nawiązuje do męki, ale w kulturze ludowej jest traktowany jako coś zdrowego dającego siłę i zdrowie. Babka podobnie jak mięso symbolizuje dobrobyt i bogactwo. No i oczywiście jajko, które od zawsze symbolizuje życie, nowe życie.
Z Wielkanocą związane jest również tworzenie pisanek oraz innych rodzajów zdobionych jajek. Jakie one są i czym od siebie się różnią?
–Jajko zdobione w różny sposób. Najbardziej podstawową formą jest kraszanka, czyli nadanie koloru jajku i dopiero każdy wzór, który pojawia się na pisance to już jest pisanka, bo piszemy na jajku. Mamy różne formy pisania na jajkach. Region opolski to drapanki, czyli po prostu wydrapujemy. Najpopularniejsze wzory to kwiaty. Najbardziej tradycyjna i najstarsza metoda to batik. To od niej pochodzi nazwa pisanka, bo piszemy na jajku woskiem. Znane również są oklejanki, które są wykonywane na Kurpiach. Do tego wykorzystywane jest sitowie z trzciny, gdzie tym sitowiem okleja się jajko i do tego się dodaje nitki w kolorach czerwonym, zielonym i żółtym, które symbolizują Kurpie. Są również naklejanki z okolic Łowicza, które z kawałków papieru tworzą pewne historie na jajkach.
Z pisankami związana jest również pokaźna ilość tradycji oraz zabaw. Pośród nich między innymi możemy znaleźć te, które mają przynieść nam zdrowie, urodę czy szczęście.
–Jajka mają też bardzo ważne znaczenie, ponieważ miały dać zdrowie, nie tylko zdrowie ludziom i urodę, ale też zdrowie zwierzętom. Na przykład kurom dodawano do pokarmu skorupki z pisanek, żeby się lepiej nosiły. Były toczone jajka po grzbietach zwierząt, żeby były zdrowe. Kobiety myły się w miskach z pisankami, żeby zachować urodę i młodość. Były zabawy z jajkami. Do tej pory znana jest zabawa, gdzie 2 pisanki się ze sobą uderza i ta, która się nie zbije przynosi szczęście posiadaczowi tej pisanki. Pisanki były też symbolem miłości, ponieważ kobiety obdarowywały swoich oblubieńców właśnie pisankami.
W tym roku Święta Zmartwychwstania Pańskiego obchodzić będziemy 17 kwietnia. Dzień później czeka na nas jeszcze jeden symbol Wielkanocy – lany poniedziałek, zwany również jako Śmigus Dyngus.