W sobotę 15 września odbyła się XXII pielgrzymka pracowników, czytelników i przyjaciół Tygodnika Katolickiego „Niedziela” na Jasną Górę.
Z tego spotkania bardzo cieszył się abp Wacław Depo, metropolita częstochowski, przewodniczący Rady ds. Środków Społecznego Przekazu Konferencji Episkopatu Polski:
– Bardzo się cieszę, że możemy kontynuować tradycję zapoczątkowaną przez bp. Teodora Kubinę, który wiedział, że gazeta jest bardzo ważnym środkiem, nie tylko medialnym, ale przede wszystkim formacyjnym. Dlatego niech ona służy i niech dalej będzie pożytecznym i koniecznym gościem w każdej rodzinie i wspólnocie. Czytajmy “Niedzielę”. Błogosławię wszystkim, którzy dzisiaj ją tworzą i którzy będą odczytywać jej przesłanie.
Podczas tegorocznej pielgrzymki często wspominano Zofię Kossak, wybitną powieściopisarkę, która publikowała również na łamach „Niedzieli”. W tym roku przypada 50. rocznica jej śmierci. Red. naczelna tygodnika, Lidia Dudkiewicz, przyznaje, że związki Zofii Kossak łączące ją z „Niedzielą” są dopiero odkrywane:
– Okazuje się, że Zofia Kossak odegrała bardzo ważną rolę w powojennych dziejach “Niedzieli”. Kiedy uciekała ze stolicy po Powstaniu Warszawskim, ponieważ była poszukiwana przez władze ludowe, ukryła się w Częstochowie pod pseudonimem. Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej Zofia Kossak zwróciła się do bp. Teodora Kubiny z prośbą o wznowienie wydawania “Niedzieli”. Zaproponowała nawet ks. Antoniego Marchewkę na stanowisko red. naczelnego. I tak się stało. Zofia Kossak współredagowała “Niedzielę”. W 1945 r. publikowała swoje wspomnienia z obozu Auschwitz pt. “Lagier”. Na tej podstawie powstała powieść “Z otchłani”. “Niedziela” jest kustoszem pamięci o częstochowskim etapie życia Zofii Kossak. W przyszłym roku przypada 130. rocznica urodzin tej wybitnej powieściopisarki, więc temat będzie kontynuowany.
Hasłem tegorocznej pielgrzymki było pozdrowienie: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”. Jego wybór wyjaśnił ks. Jacek Molka, jeden z redaktorów „Niedzieli”:
– Tym pozdrowieniem Zofia Kossak powitała Ojczyznę na warszawskim lotnisku w 1957 r., gdy po 12 latach rozłąki powróciła z emigracji. Okazją do przypomnienia tego wymownego faktu, a przede wszystkim uszanowania naszego chrześcijańskiego pozdrowienia, jest 50. rocznica śmierci Zofii Kossak, wybitnej polskiej pisarki związanej z “Niedzielą”. Była ona bowiem inicjatorką reaktywowania “Niedzieli” po wojennej przerwie w 1945 r., a później była redaktorką i autorką tekstów. Redakcja czuje się przynaglona do przypomnienia tej wyjątkowej postaci. “Niedziela” pragnie przypomnieć związki Zofii Kossak z Częstochową, z Jasną Górą i z “Niedzielą” oraz ukazać głębię przeżywania przez tę wybitną pisarkę wiary w Boga, co znalazło wyraz w jej przebogatej twórczości literackiej.
O godz. 9.30 Mszy św. w Bazylice jasnogórskiej przewodniczył abp Wacław Depo, metropolita częstochowski. Zebranych powitał podprzeor Jasnej Góry o. Mieczysław Polak:
– Serdecznie pozdrawiam was, drodzy uczestnicy XXII Pielgrzymki Tygodnika Katolickiego “Niedziela”, którzy w przeddzień Niedzieli Środków Społecznego Przekazu przybyliście na Jasną Górę zwycięstwa, do sanktuarium wielkiej nadziei, “gdzie przykłada się ucho, żeby usłyszeć, jak bije serce narodu w sercu Matki”, gdzie mówią wieki Rzeczypospolitej i wołają kamienie budowli uświęconej łzami, modlitwą błagania i dziękczynienia pielgrzymów. (…) Serdecznie życzę wam, aby spojrzenie Matki z jasnogórskiego wizerunku udzieliło każdemu potrzebnych łask i duchowych mocy, abyście napełnieni Duchem Świętym dawali świadectwo wiary i budowali naszą Ojczyznę bardziej braterską i ewangeliczną.
W homilii abp Wacław Depo odniósł się do przeżywanego w dniu pielgrzymki wspomnienia NMP Bolesnej i zachęcił do odważnego dawania świadectwa wiary w codzienności. Abp Depo przywołał również fragment książki „Z otchłani” Zofii Kossak. Hierarcha powiedział, że „darem i brzemieniem jest być współpracownikiem prawdy o Jezusie i Jego Kościele”:
POSŁUCHAJ HOMILII ABP. WACŁAWA DEPO
Na zakończenie Mszy św. bp Edward Nowak z Watykanu odczytał akt nadania redaktor naczelnej „Niedzieli” Lidii Dudkiewicz medalu Pro Ecclesia et Pontifice. W imieniu papieża Franciszka odznaczenie wręczył abp Wacław Depo.
Podczas Mszy św. śpiewał Jasnogórski Chór Żeński „Kółeczko” i Chór Dziewczęcy „Filiae Mariae” prowadzone przez Mariolę Jeziorowską.
Druga część pielgrzymki odbyła się w auli „Niedzieli” i rozpoczęła się od monodramu o Zofii Kossak pt. „Moje kochane dziecko Niedziela”. Przedstawiła go Małgorzata Marciniak, aktorka Teatru im. A. Mickiewicza w Częstochowie. Autorem scenariusza i reżyserem spektaklu jest aktor i dziennikarz „Niedzieli” Marian Florek. Następnie ks. red. Mariusz Frukacz wygłosił referat pt. „Zofia Kossak a Tygodnik Katolicki Niedziela”. Gość specjalny, Anna Fenby Taylor, wnuczka Zofii Kossak, podzieliła się świadectwem życia swojej babci. Dr Elżbieta Wróbel z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie przedstawiła związki, jakie łączyły Zofię Kossak z Częstochową, a prof. Agnieszka Czajkowska z tej samej uczelni wygłosiła referat pt. „Dzieje Polski jak Różaniec. Chrześcijański wymiar pisarstwa Zofii Kossak”.
Po przemówieniach Chór „Basilica Cantans” pod dyr. Włodzimierza Krawczyńskiego wystąpił z koncertem pieśni patriotycznych z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Na zakończenie pielgrzymki wręczono medale Mater Verbi 2018 i statuetki „Sursum Corda” osobom angażującym się w apostolat Słowa i działającym w obszarze medialnym Kościoła polskiego i Tygodnika Katolickiego „Niedziela”. W tym roku statuetkę „Sursum Corda” otrzymali: Anna Fenby Taylor, Adam Bujak, Zdzisław Sowiński i Kaja Godek.
Anna Fenby Taylor od lat stara się o przywrócenie pamięci o swojej babci. Wnuczka słynnej powieściopisarki była bardzo zadowolona z przyznanego odznaczenia:
– Dla mnie to jest wielka radość. Nasza rodzina czuje ogromną odpowiedzialność za spuściznę ideologiczną mojej babci. Ona chciała służyć Bogu, wychowując społeczeństwo poprzez literaturę. Cieszę się, że pamięć o Zofii Kossak, zatracona i celowo zatarta w czasach komunistycznych, jest przywracana i może z czasem więcej osób będzie świadomych, że w ogóle taka postać żyła, pisała i działała. Babcia była osobą czynu. Nie siedziała tylko przy biurku, stukając w maszynę do pisania. To było widoczne w czasie okupacji, kiedy roznosiła prasę podziemną, przez co trafiła do Auschwitz-Birkenau. Przyznane dzisiaj odznaczenie tym bardziej zobowiązuje do kontynuacji dzieła rozpoczętego przez nieżyjące już dzieci Zofii Kossak.
W pielgrzymce „Niedzieli” uczestniczył także senator Artur Warzocha. Jak powiedział, tygodnik, z którym Zofia Kossak była związana w okresie powojennym, pięknie wpisuje się w obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Artur Warzocha cieszył się z upamiętnienia wybitnej pisarki i wybitnego człowieka, który pokazał, czym jest miłość, mimo doznanych cierpień:
– Zofia Kossak była na co dzień przeciętną osobą, ale emanowała od niej wielka dobroć i miłość. Nie bała się konfrontacji z powojenną rzeczywistością. Zofia Kossak uczy nas wielkiego patriotyzmu. Jesteśmy jej winni wdzięczną pamięć za to, że uwieczniła na kartach swoich dzieł piękną historię naszego narodu. Częstochowa powinna być szczególnie dumna z faktu, że Zofia Kossak spędziła w naszym mieście jeden z najtrudniejszych etapów życia, kiedy znalazła się tu razem z wypędzonymi ze stolicy powstańcami. Nigdy nie zapomniała o udzielonej jej gościnie.
Zofia Kossak (1889-1968), znana pisarka katolicka, po upadku Powstania Warszawskiego razem z córką Anną przybyła do Częstochowy. Tutaj Zofia Kossak pisała książkę „Z otchłani” i jednocześnie podjęła starania o wznowienie Tygodnika Katolickiego „Niedziela”, który nie ukazywał się w okresie okupacji. Zofia Kossak przez cały 1945 r. co tydzień drukowała w „Niedzieli” wspomnienia więźniarki pt. „Lagier”. Teksty te ukazywały się anonimowo aż do 2 września 1945 r., kiedy to po raz pierwszy przy tytule pojawiły się inicjały Z. K. „Lagier” to zapis losów kobiet, które w 1943 r. z warszawskiego więzienia na Pawiaku wywieziono do niemieckiego obozu w Auschwitz. W transporcie była też Zofia Kossak. W kwietniu 1944 r. z wyrokiem śmierci znalazła się ponownie na Pawiaku. Została zwolniona tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego.
W lutym 1945 r. zwróciła się do biskupa częstochowskiego Teodora Kubiny z propozycją pomocy przy wznowieniu „Niedzieli”. Biskup przyjął tę inicjatywę i wkrótce powołał ks. Antoniego Marchewkę na stanowisko redaktora naczelnego tygodnika. Zofia Kossak zajęła się wraz z ks. Marchewką organizowaniem redakcji i zaczęła publikować swoje teksty na łamach „Niedzieli”. Pierwszy numer pisma po wznowieniu ukazał się z datą 8 kwietnia 1945 r. Ta wybitna pisarka wchodziła też w skład zespołu redakcyjnego.
Zofia Kossak znalazła się następnie na emigracji, gdzie utrzymywała się, pracując fizycznie. Po powrocie do kraju zamieszkała ponownie w Górkach Wielkich. Zmarła 9 kwietnia 1968 r.
4 kwietnia 1926 r. ukazał się pierwszy numer tygodnika katolickiego „Niedziela”. Pismo powstało niedługo po tym, jak papież Pius XI bullą „Vixdum Poloniae unitas” powołał do istnienia diecezję częstochowską. Jej pierwszym biskupem został ks. Teodor Filip Kubina (1880–1951), działacz społeczny, popularyzator Akcji Katolickiej, publicysta, redaktor „Gościa Niedzielnego”.
Jedną z pierwszych decyzji, jaką podjął bp Kubina, było powołanie tygodnika katolickiego. Funkcję pierwszego redaktora „Niedzieli” powierzył ks. Wojciechowi Mondremu, który był redaktorem naczelnym do 1937 roku.
W historii pisma redaktorami naczelnymi „Niedzieli” byli: ks. Wojciech Mondry (1926-37), ks. Stanisław Gałązka (1937-39), ks. Antoni Marchewka (1945-53), ks. Ireneusz Skubiś (1981-2014). Od 1 lipca 2014 r. jego obowiązki przejęła red. Lidia Dudkiewicz.
Po aresztowaniu przez władze komunistyczne w 1947 r. ks. Antoniego Marchewki zastępowali go na stanowisku redaktora naczelnego „Niedzieli” ks. Marian Rzeszewski i ks. Władysław Soboń.
„Niedziela” była zmuszona trzykrotnie zawiesić swoją działalność: w okresie II wojny światowej (1939-45), w okresie PRL (1953-81) oraz w stanie wojennym (grudzień 1981). Szczególną rolę w dziejach „Niedzieli” odegrała również Zofia Kossak, która współredagowała pismo w 1945 r.
Po 28 latach milczenia, spowodowanego decyzją komunistycznej władzy, bp Stefan Bareła w 1981 r. wznowił działalność tygodnika „Niedziela”. Pierwszy numer ukazał się 7 czerwca. Redaktorem naczelnym został ks. Ireneusz Skubiś.
Po wprowadzeniu stanu wojennego czasopismo zostało ponownie zawieszone. Wznowienie wydawania pisma nastąpiło 21 marca 1982 r. W czasie pierwszych częściowo wolnych wyborów w 1989 r. redakcja wspierała kandydatów „Solidarności”. W latach 90. nastąpił rozwój czasopisma, które zaczęło wydawać dodatki diecezjalne, „Moje Pismo Tęcza” dla dzieci oraz dwie serie wydawnicze: „Biblioteka Niedzieli” (od 1993) oraz „Zeszyty Niedzieli” (od 1996).
Dzisiaj „Niedziela” to tygodnik katolicki o zasięgu ogólnopolskim i polonijnym, to instytucja multimedialna z własnym studiem internetowym, radiowym i telewizyjnym. To tygodnik posiadający własną serię wydawniczą „Biblioteki Niedzieli”. Tygodnik katolicki „Niedziela” uruchomił również profil na Twitterze po angielsku i po włosku. Na profilu @sunday_catholic są publikowane linki do wybranych artykułów i materiałów TV zamieszczanych na portalu tygodnika w języku angielskim i włoskim.
Tygodnik katolicki „Niedziela” już od wielu lat jest obecny w Internecie w języku angielskim i włoskim. Już we wrześniu 2004 r. ukazała się w Internecie wersja „Niedzieli” w języku angielskim – „Sunday” pod adresem sunday.niedziela.pl a następnie w styczniu 2007 r. ukazała się „Niedziela” w wersji włoskiej pod adresem domenica.niedziela.pl.
Maciej Orman
wykorzystano fragmenty tekstu ks. Mariusza Frukacza ze strony archiczest.pl
