Od 1 stycznia 2024 region częstochowski wzbogaci się o kolejne miasto. Leżący nieco ponad 30 km na wschód od Częstochowy Przyrów uzyska prawa miejskie.
Na początku bieżącego roku do grona miast województwa śląskiego dołączyły Włodowice oraz podczęstochowski Olsztyn. Teraz warunki do otrzymania praw miejskich spełnił Przyrów. Jak twierdzi wójt gminy Robert Tomasz Nowak, proces nie był łatwy ani krótkotrwały, ale udało się wszystko doprowadzić do pozytywnego efektu:
– Jesteśmy już ujęci w rozporządzeniu Rady Ministrów, które zostało wydane w ostatni dzień lipca, w którym są nowe miejscowości, którym prawa miejskie dostaną nadane. To jest 34 takich miejscowości w skali kraju. My jako jedyni z województwa śląskiego wystąpiliśmy i takie prawa też otrzymaliśmy, a tak naprawdę odzyskaliśmy, ponieważ Przyrów miał prawa miejskie o 1369 roku i dopiero car Mikołaj za udział mieszkańców w Powstaniu Styczniowym te prawa nam zabrał i po 153 latach udało nam się je odzyskać. My bardziej to traktujemy jako odzyskanie tego, co kiedyś mieliśmy, niż nadanie nowego prawa. Proces jest długotrwały, no przede wszystkim polega na konsultacjach społecznych. Ludzie muszą pokazać, że tego chcą. Następnie trzeba udowodnić kilka aspektów wynikających z ustawy, czyli wykazać charakter miejski, zarówno jeśli chodzi o przestrzeń publiczną, taki my akurat mamy, bo zarówno układ urbanistyczny Przyrowa, który jest wpisany do rejestru zabytków jako układ miasteczkowy, ładny, kształtny rynek, uliczki historyczne, więc to jak najbardziej spełniliśmy.
Jak wspomniał wójt Nowak, 77% ankietowanych mieszkańców Przyrowa było za tym, żeby starać się o odzyskanie praw miejskich. Wynik robi wrażenie, ale pojawiały się obawy, czy przy zmianie statusu na miejski nie obejdzie się bez różnego rodzaju konsekwencji dla przyrowian:
– No właśnie takie obawy mieszkańcy mają, natomiast myśmy włożyli sporo wysiłków w taką akcję promocyjną, informując zarówno poprzez naszą gazetkę gminną, odpowiadając na różnego typu pytania właśnie dotyczące podatku, dotyczące opłat, za wodę, za śmieci, kwestii np. dodatków wiejskich dla nauczycieli. Rozpoznaliśmy to też bardzo dobrze, ponieważ przed podjęciem takiej uchwały przez Radę Gminy odwiedziliśmy miejscowości, które odzyskiwały przed nami prawa miejskie, m.in. Włodowice i Olsztyn też, ale również i miejscowości w województwie w świętokrzyskim, po to, żeby się dowiedzieć, jak to tak naprawdę wygląda w praniu. I ze spokojnym sumieniem mogę powiedzieć, że nie ma żadnych zagrożeń dla mieszkańców. Podatki można podnieść nawet wtedy, kiedy się nie jest miastem, no nie ma to najmniejszego znaczenia. Natomiast tworzą nam to większe możliwości ubiegania się o środki zewnętrzne, bo np. możemy próbować startować w takich konkursach, które dotyczą na przykład rewitalizacji małych miasteczek, a jednocześnie nie zamyka nam to możliwości ubiegania się o środki dotyczące rozwoju obszarów wiejskich, bo tam z kolei nie decyduje status czy to miasto, czy wieś, tylko decyduje liczba mieszkańców. Także to było mocno przez nas przemyślane, bo gdyby były jakieś niedobre konsekwencje dla mieszkańców, to pewnie byśmy albo nie rozpoczynali tego procesu, albo bardziej się zastanawiali.
Osadnictwo w okolicach dzisiejszego Przyrowa zaczęło rozwijać się od XIII wieku. Król Kazimierz Wielki wydał 15 marca 1369 roku przywilej dla Jakuba Rechcickiego z Nagłowic lokujący miasto Przyrów na ważnym szlaku komunikacyjnym łączącym Małopolskę z Wielkopolską, biegnącym z Krakowa przez Lelów, a dalej Radomsko, Sieradz do Kalisza i Poznania lub Torunia i Prus. Upadek znaczenia Przyrowa i ograniczenie rozwoju spowodowane było zmianą trasy głównej drogi z Krakowa do Wielkopolski, oraz ogromnymi zniszczenia dokonanymi przez Szwedów w XVII wieku (pozostało około 30% zabudowy) i rokosz Lubomirskiego.