16 stycznia w Zakonie Paulinów obchodzone jest Święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Pustelników. Tradycyjnie zakonnicy z jasnogórskiego konwentu spotkają się na wspólnotowej Mszy św., podczas której ponowią swoje oddanie Matce Bożej poprzez Akt Zawierzenia.
Od 1382 r. Zakon sprawuje pieczę nad jednym z najważniejszych sanktuariów świata – Jasną Górą. To właśnie dlatego paulini postrzegani są w Kościele i przez wiernych jako zakon maryjny. W przeciągu wieków wzbogacili swoje przesłanie o działalność duszpasterską. Od XV w. obejmują parafie, a także opiekę nad ruchem pielgrzymkowym. Często biskupi, zapraszając „białych mnichów” do posługi w swoich diecezjach, powierzają im opiekę nad lokalnymi sanktuariami maryjnymi.
To umiłowanie Maryi wynika też ze źródeł powstania Zakonu, który ukonstytuował się w XIII w. na Węgrzech, gdzie zaznaczył się bardzo żywy kult Najświętszej Maryi Panny. Już daleko wcześniej nazywano i zarazem czczono Ją jako „Wielką Panią Węgier”. Węgierskie Márianosztra od początku istnienia było miejscem poświęconym Maryi. Ona jest tu główną Patronką i odbiera cześć jako „Maria nostra”, czyli „nasza Maryja”. To stamtąd właśnie w 1382 r. przybyło szesnastu węgierskich paulinów, którzy założyli klasztor na Jasnej Górze.
Szczyt swego rozwoju Zakon osiągnął w XVI w., kiedy to w krajach Europy, a nawet w Palestynie i Egipcie w 8 prowincjach istniało 300 klasztorów. Klęska wojska węgierskiego w bitwie z Turkami pod Mohaczem w 1526 r. przyniosła wielkie spustoszenie także dla paulińskich wspólnot. Turcy zburzyli dziesiątki klasztorów, spłonęły archiwa i biblioteki, zakonnicy ponieśli męczeńską śmierć. Po klęskach na Węgrzech centrum życia zakonnego zaczęło przesuwać się w stronę Jasnej Góry. Obecnie Jasna Góra wyznacza charyzmat całego Zakonu.
– Dzisiaj oddajemy cześć Maryi, która w naszym zakonie bardzo mocno zakotwiczyła się – zaznaczył paulin o. Sebastian Matecki i dodał – Jest przedziwny związek Maryi ze wspólnotą zakonną, chociaż wydaje się, że od początku tak może nie było, a jednak bardzo szybko Matkę Bożą zapragnęli mieć w swoim kulcie pustelnicy, Pawłowi Pustelnicy Paulini. Matka Boża weszła bardzo mocno w naszą duchowość. Dziś niektórzy kojarzą zakon Paulinów z Jasną Górą, jako zakon Maryjny. Dużo w tym jest prawdy i rzeczywiście nasza duchowość została bardzo mocno przeniknięta obecnością Matki Bożej. Kult Matki Bożej staramy się pielęgnować najpierw w swoim życiu, ale też w życiu Kościoła Świętego. Stąd Kościół powierza nam sanktuaria, powierza placówki i ma wielkie oczekiwania, gdy chodzi o kult Maryjny, a myśmy jako paulini mogli ten kult sprawować.
Paulin wyjaśnił, dlaczego czci się Matkę Bożą jako królową pustelników:
– Piękna wizja apokaliptyczna pokazuje niewiastę, Tę, która została wyprowadzona na pustynię. Ale wiemy też, że Matka Boża, konkretnie po narodzeniu Jezusa z Józefem, szła przez pustynię właśnie do Egiptu, tam, gdzie później nasz święty Paweł, pierwszy pustelnik miał swoją pustelnię. Oni tam udawali się, by przeczekać czas, gdy Herod czyhał na życie dziecięcia Jezus. A więc coś bardzo realnego. Matka Boża doświadczyła tej pustyni w swoim życiu, bo pustynia to trudne warunki, w czym człowiek doświadcza swojej niemocy, różnych doświadczeń bardzo trudnych życiowych i przez takie przechodziła Maryja właściwie od zwiastowania po Kalwarię, po to przeszycie Jej serca mieczem boleści pod krzyżem Jezusa Chrystusa. Stąd królowa pustelników. I my jako Paulini czcimy ją. Przywołujemy ją dzisiaj w specjalnym święcie, ale tak naprawdę jest ona w naszej codzienności, towarzyszy nam.
Wśród polskich sanktuariów maryjnych oprócz Jasnej Góry – która ma charakter międzynarodowy – paulini opiekują się: sanktuarium Patronki Podlasia – Matki Wiary i Jedności w Leśnej Podlaskiej, sanktuarium Patronki Rodzin w Leśniowie-Żarkach, sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Biechowie k. Wrześni i sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej w Brdowie k. Koła. Do zagranicznych zaś należy zaliczyć sanktuaria m.in.: „Amerykańska Częstochowa” w Doylestown w USA, Todtmoos w Niemczech, „Afrykańska Częstochowa” Centocow Mission w RPA, Berrima Penrose Park i Marian Valley w Australii, Kamensko w Chorwacji. Trzy lata temu Zakon Paulinów przyjął opiekę nad narodowym sanktuarium Matki Bożej Siedmiobolesnej w miejscowości Šastín-Stráže na Słowacji. W grudniu 2019 r. pauliński kościół pw. Ducha Świętego w Warszawie został ogłoszony diecezjalnym Sanktuarium Jasnogórskiej Matki Życia.
LN/BPJG