160 lat temu, 5 lutego 1862 roku, urodził się abp Aleksander Kakowski – metropolita warszawski w latach 1913-1938, mąż stanu, ostatni prymas Królestwa Polskiego.
Abp Aleksander Kakowski uważany jest za jednego z “ojców” polskiej niepodległości. Syn powstańca styczniowego, w okresie zaborów oraz I wojny światowej bronił praw Polaków, a po odzyskaniu wolności służył ojczyźnie i Kościołowi. W 1917 roku metropolita warszawski wszedł w skład Rady Regencyjnej, która – choć zależna od zaborców – powołała polskie sądownictwo, szkolnictwo i administrację niższego stopnia, sprawowała nadzór nad Polską Krajową Kasą Pożyczkową, czyli bankiem centralnym przyszłego państwa. 7 października 1918 roku Rada proklamowała niepodległość Polski, zaś miesiąc później – 11 listopada – przekazała władzę Józefowi Piłsudskiemu.
Jeszcze podczas wojny, w 1915 roku, metropolita warszawski powołał tzw. Opieki Parafialne, zakładające ochronki i tanie kuchnie dla ludności. W 1917 roku, wbrew działaniom niemieckim, zorganizował obchody stulecia metropolii, na które przyjechał cały episkopat Polski, gromadząc biskupów z trzech zaborów. O znaczeniu inicjatyw abp. Kakowskiego mówiła w Polskim Radiu historyk Jolanta Załęczny:
– Zapraszał do Warszawy biskupów z zaboru pruskiego, zaboru austriackiego. Spowodował więc, że doszło do pierwszego zjazdu episkopatu polskiego ponad podziałami. To było bardzo ważne działanie. Pokazanie, że pomimo wojny, ziemie te są już pewną jednością. Wyprzedza działania zjednoczeniowe.
Ks. prof. Józef Naumowicz z Instytutu Historii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie podkreślił, że dla dobra kraju prymas Królestwa Polskiego Aleksander Kakowski podejmował też działania polityczne:
– Wszedł do Rady Regencyjnej i był jedną z ważnych postaci w niej działających. Była to rada królewska, zastępująca króla. Rada ta działała jeszcze w czasie zaborów rosyjskich.
Choć działalność Rady Regencyjnej była krytykowana, wykonała ona wielką pracę organizacyjną, a zanim oddała władzę w ręce Józefa Piłsudskiego. 7 października 1918 roku proklamowała niepodległość Polski. Abp Kakowski we wspomnieniach “Z niewoli do niepodległości” pisał, że wchodząc do Rady, chciał jak najlepiej służyć sprawie polskiej.
Po 1918 roku kard. Aleksander Kakowski nadal angażował się w sprawy kraju m.in. w liście pasterskim wzywał do walki z bolszewickim najeźdźcą, a podczas Bitwy Warszawskiej w 1920 roku był z żołnierzami w pierwszej linii okopów pod Radzyminem.
W niepodległej Rzeczpospolitej odbudowywał i tworzył nowe struktury Kościoła. Zwołał pierwszy synod biskupów polskich w Częstochowie, położył zasługi na rzecz podpisania w lutym 1925 roku konkordatu z Watykanem. Po zamachu majowym apelował o zgodę i szacunek dla władzy.
Kard. Aleksander Kakowski prowadził też szeroką działalność edukacyjną i wychowawczą, brał udział w organizowaniu Akcji Katolickiej, powołał 50 nowych parafii, rozpoczął budowę Muzeum Archidiecezjalnego.
Jako metropolita warszawski Aleksander Kakowski – 28 października 1919 roku w archikatedrze św. Jana w Warszawie – udzielił święceń biskupich ks. Achille Rattiemu, nuncjuszowi apostolskiemu w Polsce. Niespełna trzy lata później, w lutym 1922 roku, kardynał Kakowski wraz z kardynałem Edmundem Dalborem uczestniczył w wyborze kardynała Achille Rattiego na papieża Piusa XI.
Kard. Kakowski zabiegał o to, aby w erygowanych przez niego parafiach powstawały świątynie zaprojektowane w tzw. dobrym stylu. W tym celu powołał specjalny komitet, do którego weszli między innymi architekci i malarze. W 1926 roku wziął udział w sprowadzeniu do Polski relikwii św. Stanisława Kostki, w 1927-mym koronował w Wilnie obraz Matki Bożej Ostrobramskiej. Był kanclerzem kapituły Orderu Orła Białego. Spisał wspomnienia “Z niewoli do niepodległości”, które – wydane w 2000 roku – stanowią cenne źródło historyczne.
Decyzją Watykanu dożywotnio zachował tytuł prymasa Królestwa Polskiego. Zmarł 30 grudnia 1938 roku w Warszawie. Miał 76 lat. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim, ówczesnej nekropolii ubogich.
Źródło:IAR