Dokładnie 80 lat temu, 13 kwietnia 1943 roku, prawda o zbrodni katyńskiej po raz pierwszy ujrzała światło dzienne. Masowe groby, dopiero po trzech długich latach zapomnienia ujawniły druzgocącą historię wojennych dni. Jak wiele innych miast, Częstochowa oddała dziś hołd pomordowanym oficerom. Uroczystości na Placu Katyńskim zorganizowane zostały przez Magistrat oraz częstochowskie placówki edukacyjne – V Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, Zespół Szkół Technicznych, Zespół Szkół Samochodowo-Budowlanych oraz Szkołę Podstawową nr 31 im. Orła Białego.
Wielu ludzi, gdy słyszy o ludobójstwie dokonanym na polskich oficerach, zadaje sobie fundamentalne pytanie – dlaczego do tego doszło? Co było makabrycznym celem, który przyświecał sowieckiemu NKWD? Wyjaśnia Tomasz Szczygłowski, historyk i reprezentant Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej w Częstochowie:
– Celem było zniszczenie polskich elit wojskowych. Wśród wszystkich katyńskich ofiar, najniższym stopniem wojskowym był kapral. Była to kadra oficerska, która w przyszłości mogłaby zarządzać strukturami Wojska Polskiego. Tego właśnie bali się komuniści ze Stalinem na czele. Dlatego właśnie, zapadła ta bestialska decyzja.
Choć od tragicznych wydarzeń minęły dekady, nie wolno nam zapomnieć o koszmarze tamtych dni. Wbrew pozorom, nie żyjemy w czasach pokoju. Czy pamięć o przeszłych zbrodniach ma realny wpływ na teraźniejszość?
– Oczywiście że tak. Miałem okazję rozmawiać dziś z kombatantami. Poruszyliśmy temat wojny w Ukrainie. Czy historia nie nauczyła nikogo, co niesie z sobą wojna? To dla mnie, jako historyka zupełnie niezrozumiałe. Zdaję sobie sprawę ze wszystkich tragicznych skutków konfliktów zbrojnych. Historia jest nauczycielką życia, niestety do wielu nadal to nie dociera. Efekty takiej ignorancji są dzisiaj doskonale widoczne.
Rocznice takie, jak dzisiejsza, przynoszą nam bezcenną wiedzę. Owa wiedza, choć druzgocąca, jest szalenie potrzebna wszystkim z nas. Mowa tu szczególnie o ludziach młodych, którzy dzieje zbrodni znają jedynie z opowieści nauczycieli. O istotności takich upamiętnień, mówi Szczygłowski:
– Dla mnie, jako dla nauczyciela, jest to bardzo ważne. Mamy tu do czynienia z prawdziwą historią. To nie jest typowa 45-minutowa lekcja, na której prezentujemy gotowe treści. Dzięki takim wydarzeniom, młodzież ma odwagę pytać co się wydarzyło, jakie to miało konsekwencje dla Polski. Niewątpliwą zaletą jest tu wzbudzanie zainteresowania w młodych ludziach.
Na wydarzeniu obecne były reprezentacje licznych częstochowskich szkół. Uczniowie nie tylko nieśli sztandary swoich szkół, ci ze szkół mundurowych byli aktywnymi uczestnikami apelu do pomordowanych oficerów. Z kolei uczniowie V LO oraz SP nr 31 uświetnili uroczystość częścią artystyczną. Reprezentant I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie Bartłomiej Matuszewski, wskazuje na istotną rolę pamięci o ludobójstwie:
–Rozpamiętywanie niektórych rzeczy jest wskazane. Niektóre wydarzenia dają nam istotną refleksję, nad którą powinniśmy się zastanowić. Znajomość historii pokazuje nam, co powinniśmy poprawić we własnym postępowaniu, aby do takich wydarzeń już nigdy nie doszło. To cenna lekcja.
Tak trudne tematy zawsze wzbudzają w ludziach skrajne emocje – żal, złość, smutek lub co gorsza nienawiść. Dla osób wierzących, przebaczenie stanowi fundament duchowej rekonwalescencji. Chrześcijański punkt widzenia przedstawia ks. młodszy brygadier Adam Glajcar – proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Częstochowie:
– Przede wszystkim nie pamiętamy samej zbrodni, lecz pamiętamy o zbrodni. Pamiętając, jednocześnie przebaczamy. Chrystus, umierając na Krzyżu przebaczył nam. Choć jest to trudne i nie da się z tym pogodzić, tak samo i my powinniśmy przebaczyć.
Cytując George’a Santayanę – „Kto nie pamięta historii, skazany jest na jej ponowne przeżycie”. Pielęgnujmy pamięć o tych, którzy podczas II Wojny Światowej złożyli największą ofiarę dla dobra naszej ojczyzny. Nie pozwólmy, aby bestialskie czyny ubiegłych lat powróciły do nas w nowej odsłonie.
A.O