W polskiej kulturze zakorzenionych jest wiele tradycji związanych z Bożym Narodzeniem. Trudno wyobrazić sobie święta bez charakterystycznych elementów, takich jak choinka czy pozostawienie wolnego miejsca przy wigilijnym stole. Między innymi o tradycjach świątecznych w Poranku Radia Fiat mówiła Ewelina Mędrala-Młyńska, kierownik działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego.
Najważniejszymi elementami Bożego Narodzenia są: pasterka, wieczerza wigilijna oraz zwyczaj dzielenia się opłatkiem. Nie ma też świąt bez choinki, którą teraz ubiera się w różne ozdoby, ale jak to wyglądało dawniej?
– Teraz mamy przeogromny wybór w ozdobach i to już od sierpnia możemy przebierać, wybierać i decydować jak nasza choinka będzie wyglądała. Zawsze to zielone drzewko było w domu, w różnych formach pojawiało się u nas w polskim domu. Choinka jest dosyć nowym nabytkiem, ona trafiła do miast w XIX wieku. Na wieś w wieku XX, na niektórych wsiach jeszcze w XX-leciu międzywojennym można było spotkać troszeczkę inną choinkę, którą nazywamy podłaźniczką z tym że jego sam czubek, który był montowany do sufitu i on był strojony. Bardzo ważne było to, żeby stroić tę choinkę. Ozdoby naturalne, które ulegały zniszczeniu rozpadowi, bo obserwując i tę choinkę, i to jak zachowywały się ozdoby, czy jabłka pleśniały, czy orzechy były zjadane przez jakieś robactwo, to było prognostykiem wchodzący rok.
Na wigilijnym stole w naszej tradycji powinno być dwanaście postnych potraw, co nawiązuje do dwunastu apostołów. Czy potrawy te zmieniają się w naszych domach? Więcej o tym mówi Ewelina Mędrala-Młyńska:
– Myślę, że trochę tak. Myślę, że ponieważ zmieniamy miejsce zamieszkania, migrujemy. Te tradycje ze sobą się krzyżują, przetwarzają. Myślę, że Internet też jest takim dosyć wdzięcznym miejscem, gdzie czerpiemy inspirację do tego, żeby tworzyć, zmieniać. Natomiast to, co się nie zmienia, to to, że jest to wieczerza postna i tego głównie się trzymamy, że jednak nie ma tych potraw mięsnych, a bazuje ona na tym, z czego dawniej się gotowało i przyrządzało potrawy, czyli z tego co ma długi termin ważności, co można było spokojnie przechowywać, czyli wszelkie suche rzeczy, grochy, fasole, kiszone kapusty, grzyby, mąki. To jest taka wieczerza, która z tych produktów do dzisiejszego dnia jest przygotowywana.
Tradycje związane ze Świętami Bożego Narodzenia są barwne i ciekawe. Wiele z nich, jak zwyczaj łamania się opłatkiem, jest typowo polski. Składanie życzeń to natomiast błogosławienie sobie nawzajem. W duchu wiary są to więc nie tylko miłe słowa, ale życzenie Bożej Łaski.